Standardy ochrony dzieci w duszpasterstwie parafialnym

Preambuła

Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadze-

nia we wszelkich instytucjach, w których przebywają dzieci, standardów ich ochrony

przed krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks ro-

dzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)]. Treść do-

kumentu jest wzorem, który może być wykorzystany przez osoby odpowiedzialne za

różne formy duszpasterstwa parafialnego, do tworzenia własnych standardów ochrony

dzieci uwzględniających specyfikę danej parafii. Opracowując dokument, braliśmy pod

uwagę wytyczne zarówno prawa państwowego, jak i kościelnego.

Wstęp

W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, raporty z badań na temat sytuacji

dzieci w Polsce oraz coraz wyraźniejsze zaniepokojenie opinii publicznej postulat opra-

cowania ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci przed przemocą w naszym kraju docie-

rał do świadomości społecznej w latach 2016-2018 w kierunku opracowania i wdrożenia

„Narodowej strategii walki z przemocą wobec dzieci”. We wnioskach różnych środo-

wisk podkreślano, że potrzebne są działania oparte na wiedzy, empatii, dobrej diagno-

zie i skoordynowanym zarządzaniu. Uznawano, że obok zagrożeń, na jakie narażone

są dzieci i przed którymi należy je chronić, należy skoncentrować uwagę na szukaniu

takich form wspierania i ochrony dzieci oraz reagowania na przemoc, które nie tylko

będą zabezpieczały je przed dalszą przemocą, lecz także stworzą warunki do świadome-

go ich udziału w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli wyrzeczenia się wszelkiej

przemocy wobec słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji, zmierzała do usys-

tematyzowania działań na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach prawnych,

w spójny program działań realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci, gdzie

się uczą, doskonalą swoje umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc

w rozwoju duchowym i religijnym.

Aby ta strategia mogła się stać obowiązującym prawem w społeczeństwie, którego

wrażliwość została stępiona podziałami uniemożliwiającymi wspólne i spójne działania,

potrzeba było szoku spowodowanego śmiercią Kamilka z Częstochowy. Jego gehenna

działa się pośród niezdolności otoczenia do rozpoznania krzywdzenia i do adekwatnego

reagowania na nie. To jego śmierć przyspieszyła niemal jednomyślne przyjęcie jeszcze

przed październikowymi wyborami do Sejmu rozwiązań zawartych w tzw. Ustawie Ka-

milka. Ta ustawa zrodzona z odruchu solidarności ponad wszystkimi podziałami została

bezzwłocznie przyjęta przez Kościół. Odpowiedź pasterzy, osób duchownych i kompe-

tentnych świeckich od wielu lat zaangażowanych w ochronę dzieci oraz osób bezbron-

nych przed przemocą sprawiła, że Kościół jako jedna z pierwszych instytucji postanowił

przyjąć i wdrożyć w swoich placówkach standardy ochrony dzieci przed przemocą. To

zaangażowanie nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół realizuje misję powierzoną mu

przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W oparciu to tę ewangeliczną

misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze. Ludzie Kościoła przyjmują nie tylko

ustawową, lecz przede wszystkim moralną odpowiedzialność za ochronę i promowanie

dobra wszystkich dzieci oraz zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić

bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym dzieci są szanowane i doceniane. Nie-

dopuszczalne jest bowiem stosowanie przez kogokolwiek wobec dziecka przemocy

w jakiejkolwiek formie. Wszyscy jesteśmy więc zobowiązani do uczenia się rozpozna-

wania tych, którzy potrzebują pomocy i wsparcia oraz bezzwłocznego podejmowania

działań w przypadku podejrzeń lub ujawnienia okoliczności, które mogą wskazywać, że

dziecku zagraża lub dzieje się krzywda. Kościół działa sprawnie i zgodnie z procedura-

mi, aby zapewnić dzieciom skuteczną pomoc i wsparcie na jak najwcześniejszym etapie,

przestrzegając praw dziecka wynikających z Konwencji o Prawach Dziecka. Powiedze-

nie: „Gdzie kończy się wiedza, zaczyna się przemoc” wyznacza cel standardów. Posia-

dając odpowiednią wiedzę i mając świadomość zagrożeń, Kościół może w odpowiedni

sposób zapobiec krzywdzie i skutecznie ochronić przed nią dzieci oraz osoby bezbronne.

Specyfika środowiska parafialnego

Parafia, jako podstawowa komórka instytucjonalna Kościoła, wyróżnia się specyficzny-

mi obszarami działania. Odprawiane są w niej liczne nabożeństwa i uroczystości oraz

sprawowane są sakramenty (Eucharystii, chrztu, I Komunii Świętej, bierzmowania, mał-

żeństwa oraz pokuty i pojednania). W parafii żegnamy też naszych zmarłych. Odwie-

dziny chorych oraz wizyty duszpasterskie dają okazję do wglądu m.in. w sytuację ro-

dzinną, materialną parafian, również w kontekście zauważenia krzywdy i przemocy,

a co za tym idzie dają możliwość podjęcia odpowiednich kroków zapobiegawczych lub

interwencji. W parafii funkcjonują różne grupy duszpasterskie, odbywają się zbiórki

ministrantów, lektorów, próby scholi, wyjazdy parafialne z księdzem, np. pielgrzym-

ki, wyjazdy z ministrantami, scholą itp. Prowadzone są często kawiarenki parafialne,

świetlice. Funkcjonują kancelaria parafialna oraz media parafialne (strony www, gazet-

ki, profile w mediach społecznościowych). Istnieje rada parafialna, a parafia dysponu-

je i zarządza własnymi finansami. Praktykowany jest też jasny podział hierarchiczny:

proboszcz, wikariusze itd. Proboszcz zazwyczaj towarzyszy parafianom przez wiele lat

ich rozwoju religijnego. Bywa, że parafianie uczestniczą w uroczystościach związanych

z życiem osobistym duszpasterzy, np. prymicje, rocznice itp. Również księża zaprasza-

ni są przez parafian na uroczystości rodzinne. W parafii zatrudniane są osoby świeckie

lub siostry zakonne jako pracownicy parafialni lub posługujący jako wolontariusze, np.

szafarz, prezes ministrantów, ceremoniarz, zakrystianin, kościelny, konserwator, gospo-

dyni, grabarz itp. Dodatkowo w parafii i przy parafii funkcjonują często osoby, które po-

trzebują pomocy i jej szukają, np. bezdomni czy więźniowie. Czasem też parafia użycza

lub udostępniania pomieszczenia parafialne innym podmiotom zewnętrznym.

To w parafii głównie toczy się życie sakramentalne wiernych, a życie rodzinne

wokół celebracji roku liturgicznego. Rodzice w zaufaniu przyprowadzają swoje dzieci

do parafii i oczekują, że będą tam one bezpieczne. Parafianie są osobami w różnym

wieku, w różnej sytuacji rodzinnej, zawodowej, a duszpasterze oraz osoby pracujące

na rzecz parafii mają nierzadko wgląd w ich potrzeby oraz możliwość zaradzenia im.

Z tego powodu standardy ochrony dzieci w obszarze parafialnym poszerzone zosta-

ły o ochronę osób dorosłych i nie dotyczy to wyłącznie osób zależnych, bezbronnych,

lecz wszystkich. Mają one za zadanie chronić przed wszelkiego rodzaju nadużyciami,

przed krzywdą, przemocą, w tym przed wykorzystaniem seksualnym. Działają w obie

strony – chronią zarówno parafian, jak i osoby duchowne, pracowników i wolontariuszy

parafii.

Ten szeroki zakres działalności oraz wielość osób zaangażowanych w życie parafial-

ne, mogących mieć dostęp do dzieci i młodzieży oraz posiadających wgląd w prywatne

życie parafian, zobowiązuje nas do szczegółowego opracowania zasad ochronnych.

Sama dynamika życia parafialnego zawiera w sobie specyficzne czynniki chroniące

przed przemocą, takie jak: poczucie sacrum, permanentna formacja, społeczne zaufa-

nie, poczucie przynależności i wzajemnej odpowiedzialności, relacje oparte na zasa-

dach ewangelicznych, wspólnotowość, w tym przynależność młodzieży do pozytywnej

grupy rówieśniczej oraz publiczność działań (większość aktywności dzieje się na oczach

innych), w tym nadzór rodziców. Dodatkowo, przy okazji np. nagłych wezwań do cho-

rych lub podczas wizyt duszpasterskich, istnieje możliwość dostrzeżenia specyficznych

potrzeb parafian lub deficytów, w tym przemocy w obszarze rodzinnym i podjęcia od-

powiedniej interwencji. Księża posługujący w parafii są często tymi osobami, do których

zwracają się o pomoc osoby doświadczające jakiejkolwiek krzywdy, szukające wsparcia

i zrozumienia.

Jednakże w specyficznej dynamice życia parafialnego obecne są również czynniki za-

grażające, ułatwiające zaistnienie przemocy. Będą nimi np. społeczne zaufanie i auto-

rytet, jakim cieszą się księża, w tym klerykalizm, a także atmosfera zależności i posłu-

szeństwa hierarchii sprzyjająca zachowywaniu tajemnicy oraz brak nadzoru z zewnątrz.

Wiedza duszpasterzy o życiu parafian, znajomość ich tajemnic, warunków materialnych,

problemów i potrzeb oraz fizyczna obecność w ich przestrzeni prywatnej daje możliwość

manipulacji i wykorzystania, stanowi poważny czynnik zagrożenia. Niebezpieczne jest

też nawiązywanie przez księży specyficznych relacji, polegających na wyróżnianiu wy-

branych parafian. Niedojrzałość księży czy zaangażowanych współpracowników, np.

tzw. charyzmatycznych i autorytarnych liderów-celebrytów, zawsze będzie zagroże-

niem. Klerykalizm oraz brak wiedzy i kompetencji spowiedników zawsze będą sprzy-

jały wystąpieniu nadużyć duchowych. Z wyżej wymienionych powodów zredagowane

zostały poniższe standardy ochrony.

Objaśnienie terminów

Osoby, ich role i funkcje w Kościele

ksiądz – duchowny chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie.

kapłan – osoba, która spełnia w imieniu wspólnoty religijnej funkcje kultowe i rytualne.

duchowieństwo, kler – biskupi, księża i diakoni.

osoby konsekrowane – osoby, które w sposób szczególny poświęcają życie Bogu.

Łączy je konsekracja, która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz

najczęściej również ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia

konsekrowanego. Należą do nich członkowie stowarzyszeń zakonnych oraz świec-

kie osoby konsekrowane.

osoba świecka – członek Kościoła katolickiego i personel Kościoła inny niż biskupi,

księża, diakoni i osoby zakonne.

biskup – biskup lub arcybiskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury

Personalnej Kościoła łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.

proboszcz – mianowany przez biskupa duszpasterz i zarządca parafii.

personel kościelny – duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Ko-

ściół na podstawie umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.

szafarz nadzwyczajny Komunii Świętej – osoba wyznaczona do udzielania Komunii

Świętej, gdy zabraknie odpowiedniej liczby szafarzy zwyczajnych.

wolontariusz – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowol-

nie i bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-

-przyjacielskie. Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez

wynagrodzenia materialnego”.

organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – pa-

rafie, wspólnoty religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie

o usługach turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające

osobowości prawnej.

Organizacja posługi Kościoła

diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła łaciń-

skiego i eparchia Kościoła wschodniego.

parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partyku-

larnym, nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza

się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi.

duszpasterstwo, w tym duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest

odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje cele-

browanie liturgii, zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnic-

two, opiekę medyczną i pomoc w potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze

lub wychowaniu dzieci jest dziełem duszpasterskim.

duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące mło-

dych ludzi (młodzież licealna, studenci, młodzi dorośli), w tym wolontariaty, wa-

kacyjne spotkania młodych (organizowane przez zakony, zgromadzenia zakonne,

wspólnoty), festiwale młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe, wspólnoty różnych

stanów, pielgrzymki piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska harcerskie. To

dzieła, które mogą działać przy parafiach, ale mają struktury pozaparafialne.

klerykalizm – postawa wobec duchowieństwa/osoby zakonnej charakteryzująca się nad-

miernym szacunkiem i przekonaniem o ich wyższości moralnej. Papież Franciszek

powiedział, że ma to miejsce, gdy „duchowni czują się lepsi, [i kiedy] są daleko od

ludu”. Może być „wspierany przez samych księży lub przez osoby świeckie”.

Dzieci i osoby bezbronne

dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.

małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat

lub nie zawarła małżeństwa.

nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu

zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.

wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą

w wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym),

a osoba dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzial-

ności karnej. W Polsce obecnie wynosi 15 lat.

dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony,

jeśli osoba dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez za-

niedbywanie swoich społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze

specyficznej odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka

w jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby

dorosłej (Standing Committee on Sexually Abused Children).

opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziec-

ka oraz posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej

osoby (rodzic, rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).

zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opie-

kuna tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzica-

mi dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy

przez sąd rodzinny (orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).

osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba

znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicz-

nym albo pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet spora-

dycznie, ogranicza ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się prze-

stępstwu w inny sposób.

Różne formy przemocy

uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, po-

czucia krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemoż-

ności bycia sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fi-

zycznej, seksualnej czy ekonomicznej.

nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania,

a nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub

w nadmiernym stopniu (SJP).

nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzysta-

nia innej osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których

dana osoba ma władzę nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca

i pracownik, nauczyciel i uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko,

duchowny/osoba zakonna i parafianin) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.

przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu

wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby po-

szkodowanej, zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autory-

tet i zaufanie w Kościele.

przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie

naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na niebez-

pieczeństwo utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną,

wolność, w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym

lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób do-

tkniętych przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków nie-

zbędnych do życia osobie, którą się opiekuje.

przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak od-

powiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym ocze-

kuje się zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.

przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bli-

skich związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które

ma miejsce, gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mają-

cym na celu jej kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej

lub strachu, poprzez manipulację, izolację lub zastraszanie.

bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne.

gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki

sposób, że ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezo-

rientowana, zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli mani-

pulacja jest stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że

ofiara zacznie kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator

przejmuje nad nią całkowitą kontrolę.

grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej

zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie.

seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.

seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego/

siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmioto-

wienie osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaści-

wy sposób (wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).

cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyj-

nych – komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych,

blogów, SMS-ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźli-

wych komentarzy (hejt, trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko

w niekorzystnym świetle, zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajem-

nic (outing) itp.

Wsparcie

Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/

procedura „Niebieskie Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapew-

nienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współ-

pracę przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do

reagowania w przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej.

Przestępstwa motywowane seksualnie

przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa

wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konse-

krowane, którymi są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub naduży-

cia władzy, do wykonywania lub poddawania się czynnościom seksualnym; wy-

konywanie czynności seksualnych z dzieckiem lub osobą bezbronną; produkcję,

wystawianie, posiadanie lub dystrybucję, w tym drogą elektroniczną, pornografii

z udziałem dzieci, a także werbowanie lub nakłanianie dziecka lub osoby bezbron-

nej do udziału w tworzeniu pornografii popełnione przez duchownych lub osoby

zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos Estis Lux Mundi.

przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwał-

cenie (art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej

(art. 198), seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie

dziecka (art. 200), uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wykorzystaniem systemu te-

leinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii

(art. 200b), kazirodztwo (art. 201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji

(art. 203), czerpanie zysku z cudzego nierządu (art. 204).

Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich,

którzy dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru

publicznego i Rejestru z dostępem ograniczonym. https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/

rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/

Osoby dramatu

osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpo-

średnio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).

osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostają-

ce w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc

(art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).

skarżący – każda osoba składająca skargę, która może zawierać zarzut, podejrzenie,

obawę lub zgłoszenie naruszenia prawa.

pozwany – osoba, na którą złożono skargę.

oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.

przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub

której odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd

i/lub procedurę kościelną.

Zespół ds. Prewencji i jego praca

osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – osoba wyznaczona przez przeło-

żonego danego dzieła duszpasterskiego, danej grupy parafialnej, np. ministrantów,

sprawująca nadzór nad prawidłowym stosowaniem standardów ochrony dzieci.

osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskie-

go, ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyj-

mowanie zgłoszeń o zdarzeniach dotyczących przemocy.

osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) odpowiedzial-

ny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.

kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność,

asertywność.

konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt

pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami,

który może mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwy-

czaj wiąże się z przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub po-

trzebami i może wystąpić, gdy osoba pełni wiele ról.

lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi,

wspólnoty, instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytyw-

ne, np. dochowanie tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzecza-

nie przemocy.

dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do ziden-

tyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w po-

łączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.

Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail

z imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP,

dane przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wska-

zywać tożsamość danej osoby.

wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę

fizyczną i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek

nie podlega żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przy-

padku jego odrzucenia przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji

wobec wnioskodawcy.

Formy przemocy wobec dziecka

przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjo-

nalnego, wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowa-

nia, wyzysku komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną

szkodą dla zdrowia, przetrwania, rozwoju lub godności dziecka w kontekście re-

lacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć podty-

pów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie, nara-

żenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne. W kontekście Kościoła

katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za dodatkowy podtyp

przemocy.

# przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzyw-

dy lub jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działa-

nia bądź zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzial-

nej za dziecko, lub której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc

fizyczna wobec dziecka może być czynnością powtarzalną lub jednorazową.

# przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa inte-

rakcja wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zalicza-

my do niej m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację

z dzieckiem opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpo-

wiednie rozwojowo lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzega-

nie lub nieuznawanie indywidualności dziecka i jego granic psychicznych.

# zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego

podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego

podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności

w rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zo-

bowiązana do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.

# narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dziec-

kiem, w której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny

doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody

wyrządzone osobom lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka

rodziny.

# wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włą-

czanie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zro-

zumieć i udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwo-

jowo i nie może zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgodna

z normami prawnymi lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzy-

staniem seksualnym mamy do czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między

dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze wzglę-

du na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy.

Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb innej osoby (World Health

Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem fizycznym (w tym penetra-

cyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać formę seksualizacji,

robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o charakterze jedno-

znacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności seksualnych

lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub anga-

żowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje

również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii

z udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – za-

chowania, których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania sek-

sualnego. Obejmuje nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również

warunkowanie rodziców i innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby

myśleli, że relacja z dzieckiem jest normalna i pozytywna.

przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko do-

świadcza różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z uży-

ciem technologii komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu

wyrządzenie komuś przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter sys-

tematyczny (powtarzalność), a ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy spraw-

ców. Obejmuje przemoc werbalną (np. przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie),

relacyjną (np. wykluczenie z grupy, ignorowanie, nastawianie innych przeciwko

osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie, popychanie, szarpanie), materialną (np. kra-

dzież, niszczenie przedmiotów) oraz elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis

w mediach społecznościowych, umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmie-

szających ofiarę), a także przemoc podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny.

STANDARD 1

STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO ŚRODOWISKA

W PARAFII

# W parafii  Przemienienia Pańskiego w Królówce  został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument, w którym zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe (Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw z dn. 28 lipca 2023 r. – tzw „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z Wytycznych Kościoła katolickiego w Polsce.

# W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy,

a także dzieci.

# W parafii działa Zespół ds. Prewencji oraz wyznaczona jest tzw. osoba zaufania.

# Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów ochro-

ny przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych, czyli:

) rekrutacji personelu i osób zaangażowanych duszpastersko w parafii;

) bezpiecznych relacji pomiędzy dorosłymi zatrudnionymi i pomagającymi dusz-

pastersko w parafii a dziećmi i bezbronnymi dorosłymi;

) bezpiecznych relacji pomiędzy rówieśnikami;

) bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych;

) zasady ochrony wizerunku i danych osobowych;

) sposobu reagowania w parafii na przypadki podejrzenia, że dziecko doświad-

cza przemocy fizycznej, psychicznej czy seksualnej i zasad prowadzenia rejestru

interwencji;

) pomocy osobom pokrzywdzonym.

# Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości

(na stronie internetowej oraz wywieszone np. w gablocie parafialnej).

STANDARD 2

WERYFIKACJA, DELEGOWANIE I EDUKACJA KAPŁANÓW,

OSÓB KONSEKROWANYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z DZIEĆMI

I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII

1. Obowiązki proboszcza

# Do obowiązków proboszcza należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed

przemocą.

# Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi pro-

boszcz parafii, również wobec prawa.

# O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze

związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem

porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realiza-

cją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz uzy-

skuje dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (https://arch-bip.

ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksual-

nym/). Nawet w przypadku osób mających krótkotrwały kontakt z dzieci na terenie

parafii uzyskanie takiej informacji jest zalecane, chociaż nie stanowi to obowiązku

prawnego. W takim przypadku należy jednak najpierw uzyskać zgodę osoby obję-

tej takim sprawdzeniem.

# Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby

do działalności (np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypo-

czynkiem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, upra-

wianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad

nimi proboszcz ma obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Reje-

stru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa

przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksu-

alnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k.

(znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz

przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

# Jeśli parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia im pomieszczenia, właści-

ciel firmy musi przedstawić proboszczowi oświadczenie o sprawdzeniu swoich

pracowników, którzy wejdą na teren parafii i będą mogli mieć kontakt z dziećmi,

w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.

# Proboszcz parafii powołuje osobę lub Zespół ds. Prewencji (należy do niego rów-

nież tzw. osoba zaufana). Wskazane jest, aby były to cieszące się zaufaniem osoby

świeckie, odpowiednio przeszkolone i kompetentne, które będą wiedziały, jakie

działania w danej sytuacji są stosowne i konieczne. Osoby te ściśle współpracu-

ją z proboszczem miejsca, który personalnie ponosi odpowiedzialność za wdra-

żanie i przestrzeganie standardów oraz za działania interwencyjne. Współpracują

również z osobami odpowiedzialnymi w diecezji/zgromadzeniu za prewencję, jak

również z delegatem/delegatką ds. ochrony dzieci i młodzieży. Nie mogą być to

osoby uwikłane w lojalność środowiskową lub w konflikt interesów. Odpowiadają

za wprowadzenie standardów oraz uczestniczą w szkoleniach zgodnie z zasadami

wskazanymi przez diecezję, do której parafia należy (każda parafialna grupa dusz-

pasterska może mieć wyznaczoną do tego celu konkretną osobę).

# Proboszcz parafii powołuje osobę (lub osoby) zaufaną, do której należy przyjmowa-

nie zgłoszeń dotyczących nierespektowania standardów. Osoba zaufana nie może

na własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów

lub weryfikacji zgłaszanych faktów. Obowiązuje ją zasada poufności (Załącznik 4).

Powinna to być osoba faktycznie budząca zaufanie, posiadająca tzw. kompetencje

miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami skrzywdzonymi.

# Osobą odpowiedzialną bezpośrednio za interwencję w przypadku zaistnienia

przemocy jest zarządca placówki, w tym wypadku proboszcz parafii. Powinien

czynić to we współpracy z wymienionymi wyżej kompetentnymi osobami.

# Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być do-

kumentowana. Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaan-

gażowane w daną aktywność, ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpo-

wiedzialny jest proboszcz. Rejestr (Załącznik 3) prowadzi się zgodnie z zasadami

ochrony danych wrażliwych.

2. Obowiązki duszpasterzy dzieci

Duszpasterze dzieci powinni:

# czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;

# starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio

przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.;

# wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;

# dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);

# czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szcze-

gólnych potrzeb i osobistych uwarunkowań;

# dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;

# organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;

# utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;

# dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobo-

wych dzieci.

STANDARD 3

SPOSÓB REAGOWANIA NA OSKARŻENIA LUB NIEWŁAŚCIWE

ZACHOWANIA

# W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba doro-

sła lub dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub/

oraz do delegata właściwej instytucji kościelnej.

# Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych

w parafii bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki

w zależności od tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć

z tą osobą rozmowę i jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją

z pracy duszpasterskiej.

# Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego ro-

dziców i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.

# Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem,

należy niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowied-

nie działania.

# Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z proboszczem

i delegatem diecezjalnym i/lub zakonnym.

# Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważ-

nie, gdyż jest działaniem prewencyjnym.

# Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w parafii

dowie się od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek

zastosowania się do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o po-

pełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić

o tym prokuratora lub policję.

STANDARD 4

ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM SKRZYWDZONYM

# Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać

przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.

# Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy,

z której może skorzystać na terenie parafii lub poza nią.

# W sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem lub inną osobą za-

angażowaną w parafii, należy jak najszybciej zapewnić bezpieczeństwo osobie

skrzywdzonej (np. przez niedopuszczanie do niej osoby wskazanej lub podejrza-

nej o krzywdę). Następnie należy jej udzielić pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby po-

szkodowane nie powinny być obarczane kosztami udzielanej im pomocy.

# Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede

wszystkim na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem

i zaufania do Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z diecezjalnym duszpa-

sterzem ds. pomocy duchowej osobom skrzywdzonym.

# Jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni uczestni-

cy tej grupy powinni otrzymać pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną.

# Jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego

rodzina.

# Parafianie powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wyda-

rzyło, oraz otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony

dobrego imienia osoby skrzywdzonej.

# Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kano-

nicznym, osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawar-

tymi w Wytycznych KEP.

# Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgła-

szająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.

# Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby

skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.

STANDARD 5

SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z OSKARŻONYMI O WYKORZYSTANIE

SEKSUALNE I PRZEMOC

# Do parafii mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź

mają wyrok w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku.

Nie powinny one pracować z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą

duszpasterską.

# W sytuacji, gdy oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego rodzicami

lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne.

Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.

# W sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest kapłan lub osoba konsekrowana, należy za-

stosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. Wobec

takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP.

# Gdy osobą oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz parafialny, należy

odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy na czas wyjaśnienia sprawy lub do

czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją opieką duszpasterską.

# W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również

zadbać o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.

# W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwier-

dzone, a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informa-

cję o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca lub delegata.

STANDARD 6

ZASADY CHRONIĄCE W OBSZARZE PARAFIALNYM

6.1. Zasady chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)

Dzieckiem jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. Dziecko, rozwijając się, kon-

stytuuje siebie jako osobę. Potrzebuje do tego opieki, troski, serdeczności, kształcenia

i wychowania. Dzieje się to w rodzinie, ale również poprzez relacje z autorytetami oraz

wartościami przekazywanymi w środowisku rówieśniczym i wychowawczym. Wszel-

kie oddziaływanie wychowawcze zawsze musi się dokonywać z poszanowaniem woli

rodziców bądź prawnych opiekunów.

Wprawdzie niemożliwe jest stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożąda-

nych, ani też wskazanie precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kiero-

wać się poniższymi wskazówkami oraz roztropnością i wrażliwością ewangeliczną.

Zasady te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy

dziećmi (Załącznik 5).

6.1.1. Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim

# Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie parafii powinny być organizowane

w miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.

# Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych.

Jeżeli dobro dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odby-

wać w sekrecie (zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warun-

kach odizolowanych. Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się

o transparentność (np. przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie

mogą być zamknięte na klucz, obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, po-

wiadomienie innych osób o spotkaniu itp.). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie

wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani przedłużać. Spotkania takie nie powin-

ny odbywać się w późnych godzinach wieczornych (po godz. 20.00 lub nocą).

# Dzieci nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez

opieki rodzica lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpaste-

rzom w miejscach lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub

formacją.

# Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia

funkcji wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alko-

holu lub substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.

# Dzieci na terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka,

chyba że inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa poza-

parafialnego, np. Ruchu Światło-Życie, KSM, w tym wypadku stosuje się standar-

dy opracowane przez te grupy. Osoby te powinny być odpowiednio uformowane,

przygotowane i pełnić posługę pod okiem dorosłych.

# Jeśli spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się

w domach wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie,

nigdy indywidualnie.

# Zakazuje się przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w poje-

dynkę, bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.

# Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej

z dzieckiem.

# W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim

wymaga tego konkretny problem.

# W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wyka-

zać się delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien prze-

prowadzić specjalista.

# W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksual-

nym. Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych,

pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutal-

nej przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikol-

wiek sposób i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.

# Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poni-

żanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarów-

no w bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.

# Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowie-

dzi, poradnictwa itp.).

# Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej

pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.

# Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji

duszpasterskich lub wychowawczych.

Zachowania niedozwolone:

# wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;

# dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich okolic (choćby przez bieliznę lub

odzież);

# pocałunki;

# mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;

# klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;

# łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;

# masaże;

# sadzanie na kolanach;

# kładzenie się lub spanie obok;

# ocieranie się;

# seksualizacja i seksizm;

# różne formy poniżania oraz mobbing;

# używanie wulgaryzmów.

Zachowania właściwe w naszym kręgu kulturowym:

# uścisk dłoni lub delikatne objęcie, przytulenie, pocałunki w policzek;

# delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia,

pocieszenia;

# dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;

# trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia

emocjonalnego;

# trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;

# siadanie w pobliżu małych dzieci;

# podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia;

# przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich

obecności;

# dzieciom nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upublicz-

niać zdjęć, filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opieku-

nów prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związ-

ku z informowaniem o wydarzeniach;

# zabrania się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami psy-

choaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno

również tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.

Zasady ochrony dotyczące wyjazdów

Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z dziećmi. Na począt-

ku roku formacyjnego w parafii należy:

# zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowa-

dzonych spotkań;

# zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;

# ustalić zasady odbioru dzieci;

# ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;

# wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku

dzieci powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;

# na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów

prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasa-

dami jego organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie

prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;

# podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym

pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna

pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie

zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica

lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe,

organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać

należy o ochronę dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.

Zasady ochrony dotyczące kontaktów przez media oraz udostępniania z Internetu

# Parafie, które zapewniają dzieciom dostęp do Internetu, powinny wdrożyć środki

bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do treści stanowiących zagrożenie dla

ich prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach umożliwiających dostęp do Interne-

tu powinno być zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści,

zaś korzystanie z Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną osobę

przynajmniej w sposób umożliwiający ustalenie, kto, kiedy i z jakich treści korzy-

stał (np. indywidualne konta dla wszystkich użytkowników). Szczegółowe zasady

korzystania z Internetu powinny być zawarte w stosownym regulaminie.

6.2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych

# Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem du-

chowym powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub

miejsce osobne, ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie

wakacji, pielgrzymki czy przy spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością),

należy zadbać o to, by spowiednik i penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia

nie mogą być zamknięte na klucz) lub widoczni dla innych osób (np. przeszklenia

w drzwiach, uchylone drzwi do pomieszczenia). Niedopuszczalne jest spowiada-

nie lub tzw. rozmowy duchowe w pokojach prywatnych.

# Podczas Mszy świętych o uzdrowienie połączonych z modlitwą wstawienniczą

należy zadbać o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miej-

scach godnych, widocznych, centralnych, a nie w różnych „zaułkach”, przyciem-

nionych pomieszczeniach itp.

# Zaleca się, aby odwiedziny chorych (dotyczy księży oraz szafarzy i wolontariuszy)

odbywały się w obecności osoby trzeciej (kogoś z rodziny, z sąsiedztwa, osoby po-

sługującej w parafii).

# Do udziału w wizytach duszpasterskich (kolęda) należy zapraszać tylko takie

osoby (służba liturgiczną, organista, zakrystianin, kościelny), które wykazują się

odpowiednią dojrzałością np. w obszarze zachowania dyskrecji.

# Zobowiązania i obietnice księdza, pracownika lub osoby posługującej w parafii,

zwłaszcza te, za które uiszczono wynagrodzenie, powinny być udokumentowane

w formie pisemnej, a kopia przekazana beneficjentowi.

STANDARD 7

EDUKACJA DZIECI ORAZ OSÓB BEZBRONNYCH W OCHRONIE

SWOICH GRANIC

„Edukacja to szczepionka na przemoc” przekonywał Edward James Olmos. Zapobiega-

nie sytuacjom sprzyjającym wykorzystaniu odbywa się również poprzez kształtowanie

świadomości dzieci. W parafii istnieje możliwość zadbania o taką edukację. Szkolenia,

np. w konwencji warsztatów, powinny prowadzić osoby odpowiednio do tego przy-

gotowane. Powinny one obejmować formację dzieci do reagowania poprzez asertywne

zachowanie oraz informowanie odpowiednich osób dorosłych w sytuacjach, w których

są świadkami lub doświadczają od dorosłych albo innych dzieci jakiejkolwiek krzywdy

(fizycznej, seksualnej, słownej, emocjonalnej itd.), takiej jak np.:

# pozostawianie dzieci bez opieki;

# okazywanie niechcianej czułości;

# próby nawiązywania kontaktu w miejscach odosobnionych;

# epatowanie nagością oraz zapraszanie, zwłaszcza indywidualnie, do miejsc takich

jak np. sauna;

# przekraczanie granic nienaruszalności cielesnej;

# zbyt intensywne dążenie do osobistego kontaktu;

# infantylne zachowania opiekunów;

# prowokacja i wciąganie w sytuacje dwuznaczne;

# prezentowanie nieodpowiednich i wulgarnych treści (zwłaszcza materiałów o cha-

rakterze erotycznym, pornograficznym, obrazujących przemoc lub w inny sposób

przyczyniających się do dyskomfortu);

# nadmierne i indywidualne obdarowywanie prezentami i inne formy

faworyzowania;

# brak empatii i wrażliwości na potrzeby dzieci;

# proponowanie, używanie alkoholu lub środków psychoaktywnych itp. lub bycie

pod ich wpływem.

STANDARD 8

SZKOLENIE I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH SIĘ

PROFILAKTYKĄ

Ochrona przed krzywdzeniem wpisana jest w misję Kościoła katolickiego powierzoną

mu przez Pana. Dlatego każdy – przełożony w Kościele, osoby uczestniczące w jego misji

przez pracę i zaangażowanie duszpasterskie czy pracę z dziećmi i osobami bezbronny-

mi – powinien posiadać potrzebną wiedzę na temat ochrony dzieci i osób bezbronnych

przed przemocą i dzielić się nią z rodzicami i dziećmi.

Zakres szkoleń w temacie ochrony dzieci i osób bezbronnych

oraz kto je prowadzi

1. Wszyscy pracownicy i wolontariusze w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę

o standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, proce-

durach związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić osoba

odpowiedzialna w parafii za prewencję.

2. Pracownicy i wolontariusze pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodat-

kowo otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą:

# rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);

# rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);

# strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);

# rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;

# rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;

# zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;

# innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.

3. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi powinna otrzymać za-

świadczenie o udziale w szkoleniu.

4. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi co dwa lata uczestniczy

w jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana

jest przez osobę odpowiedzialną w diecezji/zakonie za prewencję.

5. Szkolenia prowadzą odpowiednio przygotowane oraz kompetentne w dziedzi-

nie ochrony dzieci i osób bezbronnych osoby, które są delegowane przez diecezję/

zakon do pełnienia takich zadań.

6. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny

mieć także wiedzę na temat:

# budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw pań-

stwowych (obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania

Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Mało-

letnich na lata 2023-2026 oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);

# podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez

Kodeks karny);

# czynników ryzyka i czynników ochronnych;

# funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;

# procedur ustalonych dla danej parafii.

7. Za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w danej

diecezji/zakonie. Na szkolenie zaprasza osoby posiadające kompetencje potwier-

dzone odpowiednim dokumentem.

8. Osoby odpowiedzialne za prewencję w danej parafii uczestniczą raz w roku w spo-

tkaniu odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.

STANDARD 9

ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE

PREWENCJI

# Dokument zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w parafii

aktualizowany jest co dwa lata.

# Ewaluacja dokumentu dokonywana jest w danej placówce przez osobę odpowie-

dzialną za prewencję we współpracy z proboszczem i osobami wyznaczonymi

przez proboszcza, a następnie konsultowana z osobami zaangażowanymi w dusz-

pasterstwo parafialne. Następnie jest zatwierdzana przez osobę odpowiedzialną

w diecezji za prewencję.

Dwa obrazy Przemienienia PJ.

Dlaczego są dwa obrazy Przemienienia Pańskiego w Królówce.

            Obecnie w kościele parafialnym w Królówce w ołtarzu głównym można zamiennie zobaczyć dwa różne obrazy ukazujące Tajemnicę Przemienienia Pana Jezusa na górze Tabor. Zwykle w  okresie odpustu - przed i po 6 VIII, jest wystawiony obraz w nieco ciemniejszych kolorach, a w pozostałe okresy obraz w jaśniejszych i żywszych barwach z doklejoną złotą szatą Pana Jezusa i złotymi promieniami wokół głowy. W kronice parafialnej, którą pisał ówczesny proboszcz ks. Michał Ćwik, przybyły do Królówki z probostwa w Słupcu 27 XI 1934 r., można przeczytać, że w starym drewnianym kościele św. Jakuba są:

" 3 ołtarze w stylu barokowym. z których wielki ołtarz posiada obraz Przemienienia P. Jezusa, który to obraz mieli przywieźć dwaj Kapłani z Rzymu w 1620 r. Obraz sławny łaskami, do którego rok rocznie płyną rzesze wiernych zwłaszcza z okolic górskich na 6 sierpnia coroczny odpust (...) na dzień Przemienienia P. Jezusa przywożą chorych, a zwłaszcza dzieci, o których zdrowie proszą przed cudownym obrazem Przemienienia Pańskiego". W kancelarii parafialnej jest Liber gratiarum( Księga łask), w której od 1916 r. aż do 2022 r., są spisywane podziękowania za łaski i cudowne uzdrowienia, wyproszone przed Obrazem Pana Jezusa Przemienionego. Jest ich blisko 70. Wiele z nich ma potwierdzenie medyczne. We wspomnianej kronice parafialnej sprawa Obrazu wraca w 1957 r. Można przeczytać "Obraz Przemienienia Pańskiego zniszczony wiekami bo czczony od 1620 r. odesłano po odpuście 12 sierpnia do odnowienia...Ks. proboszcz odwiózł go do Bochni do P. Kasprzyka, profesora szkoły plastyków w Wiśniczu Nowym i malarza, który odnawiał cudowny Obraz MB z Bochni, ku ogólnemu zadowoleniu i proboszcza bocheńskiego i parafian(...) Kiedy Obraz oddałem w opiekę P. Kasprzykowi, ten odnawiając go zauważył, że wyłania się spod niego Obraz starszy Przemienienia PJ. Zawiadomiłem zaraz o tem Kurię Biskupią i otrzymałem od Ks. dr Smolenia Konserwatora zabytków polecenie ustne, aby zrobić autentyczne zdjęcie Obrazu wierzchniego, a potem wydobyć Stary Obraz. Kopia autentyczna wiernie została wykonana na 26 października  1957 r.  Wprowadzenia Obrazu dokonano uroczyście (...). Dnia 26 X wyjechałem do Bochni po Obraz i przywiozłem go na umajonym wozie. Po Obraz wyjechało 20 strażaków na koniach pod Wiśnicz Nowy pod dom Tworzydły (Sierawski). Na Sośliny do głównej drogi wyszła procesja z kościoła i dużo ludzi. Prowadził ją Ks. Katecheta (...) Obraz nieśli mężczyźni, kobiety, kawalerowie, panny przez Nową Wieś, której domy udekorowano pięknie. Dzieci  zebrane przy drodze powitały Obraz obsypały kwiatami (...) Gdy procesja przybyła pod kościół wyszedłem na most przy drodze i wprowadziłem Obraz na plebanię, gdzie był do niedzieli dnia następnego. 27 października w Święto Chrystusa Króla zebrała się liczna rzesza parafian i obcych i w uroczystej  procesji wyniesiono Obraz PJ. z plebanii... do kościoła (...) Obraz umieszczono w ołtarzu odnowionym odzłoconym".  Jak wynika z powyższych zapisów w kronice parafialnej, przywieziony Obraz nie był ani Obrazem z 1620 r. , ani Obrazem przekazanym do odnowienia, lecz wierną kopią Obrazu namalowanego na oryginalnym Obrazie z 1620 r.  Ks. Proboszcz Michał Ćwik, zarówno, gdy zaczynał pisać kronikę parafialną jak i przekazywał Obraz do odnowienia, pisząc że to Obraz z 1620 r. nie wiedział, że pod nim jest Obraz starszy - właśnie ten z 1620 r. Można przypuszczać, że Parafianie witając  piękny Obraz 27 października nie do końca wiedzieli, że to kopia tamtego Obrazu, lecz że to odnowiony Obraz powraca do Parafii. Tymczasem odkrywanie starszego Obrazu przez P. Kasprzyka z Bochni trwało 3 lata do 1960 r. W kronice Parafialnej w 1960 r. Ks. proboszcz Michał Ćwik napisał: "Dnia 7 sierpnia 1960 r. odbyła się uroczystość wprowadzenie do Kościoła odnowionego Obrazu Przemienienia PJ z r. 1620. Obraz ten wywieziono do Bochni do pracowni Pana Kasprzyka dyrektora liceum plastycznego w Wiśniczu Nowym w r. 1957. Był on zamalowany w r. 1890 jak twierdzi Profesor Dutkiewicz. Drugie malowanie zdjęto zrobiwszy naprzód wierną Kopję. Wykonał to Pan Kasprzyk w 1957 r. Trzy lata Obraz był w odnowieniu - w kościele tymczasem był Obraz z r. 1890". Wnioskować można z tego, że starszy Obraz z 1620 r. ( w ciemniejszych kolorach), wydobyty spod znanego dotychczas Obrazu, Parafianie Królówki i Ks. Proboszcz pierwszy raz zobaczyli  7 sierpnia 1960 jako zupełnie dla nich nowy nieznany dotychczas Obraz. Stąd, kiedy przybyłem do Królówki w 2010 r. spotkałem się z wieloma stwierdzeniami starszych osób, że starszy i prawdziwy łaskami słynący Obraz to ten w żywszych barwach ze złotą szatą PJ. Ale prawda jest taka, że obydwa Obrazy, są łaskami słynące, gdyż w księdze łask, są cuda i łaski wyproszone przed jednym i drugim Obrazem, bo to przede wszystkim "wiara czyni cuda".

                                                                                  oprac. ks. Józef Janus

NOWENNA DO PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO

śpiew:  Witaj nam witaj Jezu Przemieniony, w świętym obrazie od nas uwielbiony (3 x) pieśń:           O Jezu Przemieniony, stajemy u Twych stóp                         My dzieci,